Η ΜΑΡΙΑ ΣΙΔΕΡΗ ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΗ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Διεθνές Επιστημονικο Συνέδριο
"ΟΙ ΔΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ"
Συνδιοργάνωση:
Πανεπιστήμιο Πατρών
Διεθνές Κέντρο Επιστημών και Ελληνικών Αξιών
Ιούνιος 2018
Στιγμιότυπο από την εισήγησή μου με θέμα:
ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΙΔΕΡΗ

                                                        Η ΣΥΝΑΦΕΙΑ:               

                      ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η σύγχρονη περιβαλλοντολογική θεωρία «οικοσοφία», όπως την επεξεργάστηκε ο F. Guattarie,[1] διακρίνει τρία οικοσυστήματα :

1.     Την Φύση (ως natura).

2.     Την Κοινωνία.

3.     Την ψυχοδιανοητική σφαίρα του ανθρώπου.

Στην  αρχαία Ελληνικήν Σκέψιν ο όρος «περιβάλλον» δεν υφίσταται ως έννοια που θέτει τον άνθρωπο ως Υποκείμενο, εγκατοικούντα στην Φύση νοουμένη ως σύνολο αντικειμένων. Αναλόγως, δεν τον θεωρεί ευρισκόμενον ως «άτομον» στην κοινωνία, ούτε χρώμενον την ψυχοδιανοητική του σφαίρα ως μεμονωμένο «αντικείμενο».

Η Φύσις εκλαμβάνεται ως essentia, πλήρης  Λόγου[2]. Είναι «Ειμαρμένη, αιτία των όντων ειρομένη ή λόγος καθ’ ον ο Κόσμος διεξάγεται»[3] και Υπερκειμένη Οντότητα. Περιέχουσα τα πάντα και περιεχομένη υπό πάντων, είναι το Παν, απόλυτη Αιτία γενέσεως οιουδήποτε παράγοντος της υπάρξεως.

Η Κοινωνία νοείται ως πεδίον διαπλάσεως του βουληφόρου Προσώπου ως ενεργού μετόχου της συλλογικής ζωής. Προσλαμβάνεται ως αυτοτιθεμένη οντότης, έως και υπερβατική ουσία.

 Η ψυχοδιανοητική σφαίρα συναλλάσσεται με την σωματικότητα. Η δε σωματικότης, θεάται ως τέταρτο «περιβάλλον», άμεσα αντιληπτή πραγμάτωσις των Ιδεών, μέσω της οποίας αισθητοποιούνται οι υπέρτατες υπαρκτικές αξίες/ Αρχές.

Η αλληλουχία των παραπάνω ανοιχτών γνησίων «συστημάτων» ερείδεται σε συγγένεθλες σχέσεις. Φύσις και Κοινωνία είναι εξόχως ψυχοπνευματικοδιανοητικές, όπως και ο Άνθρωπος.

Η Ελληνική Κοσμοθέασις αναδέχεται ως πληρότητα όλων των μελών της συναφείας οιονδήποτε δυνατόν γενέσθαι και γιγνόμενον «κατά το βέλτιστον»[4]. Υποβάλλει την δραστήρια ασκητική προς την ανάπτυξη της συνειδητότητος εκδηλουμένης ως έκφρασις- συμπεριφορά εντός του Φυσικού Δικαίου, του οποίου «μίμησις» είναι οι κοινωνικοί νόμοι.

Η Ζωή θεάται ως απόλυτον χαρακτηριστικόν του Κόσμου, ο θάνατος είναι νοερόν πεδίο ζωής.

Υπερασπιζόμενος το Μέτρον, ο Ελληνικός Κόσμος προνοεί για την απαλλαγή του από την ανθρώπινη «νόσο» της Ύβρεως καλλιεργώντας με κοινωνικούς τρόπους την Αρετή, που συνείναι της Φύσεως: «ομολογουμένως τηι Φύσει ζην, όπερ έστι κατ’ Αρετήν ζην· άγει γαρ προς ταύτην η Φύσις»[5]. Θεωρώντας το Όλον «Φύσις» θείον και τα φαινόμενα γεννήματά της,  Ιερά, αντλούσε από αυτήν τις ισχυρότερες αρχές του όπως και την θέσιν της φιλοσοφίας ως mater atrium επιστημών και τεχνών, ως βεβαίωσιν της Ορφικής δόξας: «Ο Κόσμος είναι γέννημα του Νόμου, (‘’Φύσεως το βέβαιον’’)[6],  της Ευταξίας και της Ευσεβείας».

Οι αρχαίοι Έλληνες παρενέβαιναν στο καθ’ ημάς «περιβάλλον» ούτως ώστε μήτε το Κάλλος, μήτε η Ζωή να θίγεται ή να αλλοιούται ανηκέστως. Ο Κόσμος εκείνος που απέδωσε τον ανά τους αιώνες μοναδικόν, αντάξιον του Ανθρώπου, Πολιτισμόν, εγεννήθη και ετροφοδοτείτο ενσυνειδήτως από την Φύσιν με την οποία συλλειτουργούσε και συνδιαλεγόταν στη δική της γλώσσα: την «αοίδιμον Διαλεκτικήν».

---

[1] F.Guattarie : «Οι τρεις Οικολογίες»

[2] Σε διάφορες πηγές: Ηράκλειτος ,και  Ιεροί Λόγοι Ορφέως σποράδην στην Συλλογή Otto Kern « Orphicorum Frqgmenta » Βλ. ΟΡΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ- Συλλογή Otto Kern. Ελληνική έκδοση Πύρινος Κόσμος: Μετάφραση, Αναλυτικά Δομικά Σχόλια Μαρία Σίδερη Α΄ και Β’ τόμος (2005, 2007)

[3] Διογ. Λαέρτιος VII 149 SVF I 175: ΖΗΝΩΝ «ΠΕΡΙ ΦΥΣΕΩΣ»

[4] Βλ. Πλ. Τιμ. 48a «Μεμειγμένη γαρ ούν  η τούδε του Κόσμου γένεσις εξ ανάγκης τε και νου συστάσεως εγεννήθη῾ νου δε ανάγκης άρχοντος τωι πείθειν αυτήν των γιγνομένων τα πλείστα επί το βέλτιστον άγειν, ταύτηι κατά ταύτα τε δι΄ανάγκης ηττωμένης υπό πειθούς έμφρονος ούτωι κατ΄αρχάς συνίστατο τόδε το παν».

[5] Ηθική αρχή των στωικών: Σέξτος ο Εμπειρικός.

[6] Βλ. Ορφικόν Ύμνον ΝΟΜΟΥ.